อนาคตหน้าตาประมาณไหน? ดูการทำนายโลกการทำงานที่ HR ควรรู้

อนาคตเป็นสิ่งที่คาดเดาได้ยาก เราคงไม่สามารถจินตนาการได้แน่หากไร้ซึ่งข้อมูลหรือกรอบความคิดมาช่วยขัดเกลา โดยเฉพาะโลกการทำงานที่ทุกวันนี้เปลี่ยนแปลงรวดเร็วจนใครหลายคนตามไม่ทัน การทำนายอนาคตจึงเป็นเตรียมพร้อมเพื่อวางแผนรับมือสิ่งที่จะเกิดขึ้น

อย่างที่เรารู้กัน มีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้อนาคตเป็นสิ่งไม่แน่นอน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องโลกาภิวัตน์ (Globalization), เทคโนโลยี (Technology), อุปสรรคต่าง (Crisis), นวัตกรรมที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว (Rapid Innovation) หรือกระทั่งช่วงวัยของคนทำงาน (Generation)

วันนี้ HR NOTE.asia จะนำคำทำนายต่าง ๆ จากผู้เชี่ยวชาญมาเล่าให้ฟัง เพื่อที่ว่า HR จะได้วางแผนเตรียมพร้อม สิ่งที่กำลังหายใจรดต้นคอเราอยู่

มิติสำคัญต่อการขับเคลื่อนอนาคต

Deloitte บริษัทที่ปรึกษาทางธุรกิจอันดับต้น ๆ ของโลกได้เคยทำนายโลกอนาคตของ HR ในปี 2030 ไว้ในรายงาน “The future of Human Resources A glimpse into the future” อย่างน่าสนใจ ผ่านตัวแปรสำคัญ 2 มิติที่ส่งผลต่อวงการ HR คือ

1. Quality of employer-employee relationship รูปแบบความสัมพันธ์ระหว่าง นายจ้าง/พนักงาน – ความสัมพันธ์มีได้ในสองรูปแบบคือ แบบแนบแน่นและเห็นคุณค่า โดยนายจ้างจะถูกมองว่าเป็นเหมือนพาร์ทเนอร์ที่เชื่อใจได้ เป็นคนที่คอยดูแลเอาใจใส่เทคแคร์ในเส้นทางอาชีพของเรา และ สองคือแบบตัวใครตัวมันโดยนายจ้างถูกมองเป็นเพียง แหล่งงานแหล่งเงินเท่านั้น แน่นอนว่า HR ต้องเป็นตัวกลางที่จะสมดุลในความสัมพันธ์นี้ ซึ่งประเด็นดังกล่าว HR NOTE เคยเขียนไว้แล้วในบทความเก่า “ตัวกลางระหว่างพนักงานและบริษัท ความยากในการสร้างสมดุลผลประโยชน์ของ HR”
2. Level of Automation ระดับความรุนแรงในการเกิด automation – แน่นอนว่า Mega Trend สำคัญของโลกคือพลังการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี และวงการ HR ก็ไม่สามารถรอดพ้นจากเทรนด์นี้ได้เช่นกัน ในไม่อีกกี่ปีข้างหน้านี้  AI Technology, Machine learning มีพลังที่จะทำให้ระบบการทำงานของ HR หลายอย่าง ๆ สามารถทำงานได้อย่างอัตโนมัติ โดยความรุนแรงจะมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับระดับความซับซ้อนและความสามารถของเทคโนโลยี ความสามารถในการสเกลเพื่อใช้ในวงกว้าง และระดับการลงทุนเพื่อซื้อเทคโนโลยีของฝ่าย HR 

และเมื่อนำสองตัวแปรนี้มาจับคู่กันแล้ว ก็มีความเป็นไปได้ 4 แบบ คือ

1. Only humanity matters – เกิด Automation ต่ำ แต่ความสัมพันธ์ระหว่างพนักงานกับบริษัทดี ทำให้ยังมองว่ามนุษย์เป็นตัวขับเคลื่อนที่สำคัญมากกว่า
2. HR 4.0 – เกิด Automation สูง และความสัมพันธ์ระหว่างพนักงานกับบริษัทดีทำให้แผนก HR มีการใช้เทคโนโลยีหรือ HR Tech ในการทำงานได้อย่างเป็นระบบ
3. Old school in a new sharing world – เกิด Automation ต่ำ และความสัมพันธ์ระหว่างพนักงานกับบริษัทไม่ดี ทำให้สถานการณ์ไม่เปลี่ยแปลงอะไรมากนัก พนักงานมองว่าทำงานที่ไหนก็ได้ และองค์กรก็ยากที่ควบคุมพนักงาน
4. Welcome to 1984 – เกิด Automation สูง แต่ความสัมพันธ์ระหว่างพนักงานกับบริษัทไม่ดี ทำให้เกิดการใช้เทคโนโลยีในการควบคุมพนักงาน พยายามให้พวกเขาหนี

อนาคต 4 แบบ โดยศูนย์วิจัยอนาคตศึกษา

ย้อนกลับมองของประเทศไทยเราบ้าง โดย ดร.การดี เลียวไพโรจน์ ผู้อำนวยการบริหาร ศูนย์วิจัยอนาคตศึกษา FutureTales Lab by MQDC ได้เคยบรรยายพิเศษถึงอนาคต 4 แบบที่จะเกิดขึ้นกับสังคมการทำงานไทยก่อนปี 2030 ไว้เช่นกัน 

โดยกลุ่มสัญญาณการเปลี่ยนแปลงที่เป็นองค์ประกอบสำคัญ และเป็นแนวขับเคลื่อนไปสู่อนาคต เช่น Workforce evolution, Metaverse, Gig economy, Multipotentialite และ Artificial Robot coworker ทำให้เกิดฉากทัศน์ทั้ง 4 ได้แก่ 

1. GET OUT, HUMAN! – คนไม่สามารถปรับตัวเข้ากับเทคโนโลโลยีใหม่ ๆ คนตกงานและรายได้ลดมหาศาล สอดคล้องกับการทำนายด้านบนที่บอกว่า เกิด Automation สูง ระบบอัตโนมัติทำงานได้มีประสิทธิภาพกว่ามนุษย์ ทำให้เกิดการตกงานในวงกว้างได้
2. MONDAY AGAIN?? – เกิดความไม่เท่าเทียม คนมีต้นทุนสูงจะปรับตัวเข้าสู่โลกอนาคตได้ดีกว่า ขณะที่คนที่ต้นทุนต่ำจะปรับตัวไม่ได้ และถูกเทคโนโลยีเข้ามาแทนที่
3. HAPPY WORK, HAPPY LIFE – เทคโนโลยีต่อยอดให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้คนกับเทคโนโลยีทำงานร่วมกันได้ นำไปสู่โอกาสใหม่ทางธุรกิจที่ทุกคนเข้าถึง
4. UBI AS A LIFE FUNDER – รัฐบาลมีหลักประกันด้านรายได้ขั้นพื้นฐานให้ประชาชน คนทํางานอย่างผ่อนคลาย สนใจการทําโครงการเพื่อสังคมมากขึ้น โดยฉากทัศน์ทั้งหมด สามารถอ่านเนื้อหาละเอียดเชิงลึกได้ที่ HR NOTE 

ทั้งหมดนี้คือการทำนายอนาคตที่เป็นไปได้ การรับรู้ฉากทัศน์อนาคตโลกในรูปแบบต่าง ๆ จะทำให้องค์กรสามารถนำข้อมูลเหล่านี้ไปใช้วางแผนการทำงานเพื่อกำหนดกลยุทธ์ขององค์กรในระยะ 5-10 ปีข้างหน้า ไม่ใช่แค่นั่งทำงานไปวัน ๆ อีกต่อไป

เพราะอย่างที่เราพูดอยู่เสมอว่า HR ต้องคิดว่าตนเองเป็นหุ้นส่วนเชิงกลยุทธ์กับบริษัทแล้ว

Hฑ จะต้องเตรียมแผนรับมือ หากอนาคตเกิดสถานการณ์ที่เลวร้าย และพยายามทำปัจจุบันให้ดีที่สุด พร้อมมีความหวังว่า “ฉากทัศน์ที่สวยงามก็มีโอกาสเกิดขึ้นได้เช่นกัน”

หากเราทุกคนร่วมมือกันเพื่อเตรียมการและลงมือทำบางอย่าง อนาคตที่ดีก็สร้างขึ้นมาได้